A kuziva iboka reruzivo nezve yakatarwa ndima yekudzidza. Kune mhando dzakasiyana dzezivo dzinosarudzwa zvichienderana nemusoro wenyaya kana musoro wenyaya wavanobata kana kudzidza. Semuyenzaniso: ruzivo rweuzivi, ruzivo rwechitendero, ruzivo rwesainzi.
Ruzivo urwu rwunowanikwa kuburikidza nekudzidza kana ruzivo uye runogona kuve rwechidzidzo kana rwekuita. Ivo anoshandiswa kuziva uye kududzira chokwadi, kugadzirisa matambudziko, kuziva mashandiro ehurongwa uye maitiro.
- Ruzivo rwezivi
Ruzivo rwefilosofi runosanganisira ruzivo uye kudzidza kwemimwe mibvunzo yakakosha senge ruzivo, chokwadi, hunhu, kuvapo kwemunhu.
Philosophy inoshandisa chikonzero kupindura mibvunzo nezve munhu kana nyika. Semuyenzaniso: Tiri kuenda kupi? Chii chiri revo yehupenyu? Ruzivo rwefilosofi rwakakamurwa kuva matavi mazhinji, senge maitiro uye metaphysics.
Ivo vanosiyaniswa nesainzi nekuti haina kuvakirwa pazvinhu zvine simba, uye vanosiyana neruzivo rwechitendero nekuti vanoshandisa kufunga senheyo uye zvakavakirwa pakukwanisa kwevanhu kuratidza.
- Ruzivo rweSainzi
Ruzivo rweSainzi rwunowanikwa nekuziva uye kuongorora kwechokwadi kuburikidza nesainzi nzira, kuburikidza nayo iyo kuyedza kunoitwa kuratidza chikonzero chezvinhu uye neshanduko yazvo. Semuyenzaniso: Muna 1928, Alexander Fleming akawana penicillin achidzidza tsika dzehutachiona; Gregor Mendel akawana mitemo yegene nhaka nekudzidza kuberekana kwezvirimwa zvakasiyana.
Kubudikidza nenzira yesainzi, fungidziro inomutswa pamusoro pechokwadi chinoyedzwa kusimbiswa kuburikidza nekucherechedza, humbowo uye kuyedza. Mukuita uku, mhinduro zhinji kana pasina dzinogona kuwanikwa. Maitiro esainzi anofanira kunge aine chinangwa, akatarisa uye achinyatso chenjera. Kuitsanangura iyo inofanirwa kushandisa tekinoroji uye nemutauro wakaringana. Kubudikidza nenzira iyi mitemo yesainzi nedzidziso zvakaumbwa.
Ruzivo rweSainzi runogona kuverengerwa kuita empirical (izvo zvine hukama nezvazviri) senge sainzi yesainzi, sainzi yemagariro, fizikisi uye biology; uye zvepamutemo, pakati payo pane masvomhu uye pfungwa.
- Inogona kukubatsira: Matanho enzira yesainzi
- Ruzivo rwevanhuwo zvavo
Ruzivo rwechivanhu kana ruzivo rwakashata ndirwo ruzivo rwakavakirwa pane ruzivo rwunowanikwa nemunhu wega wega. Ivo vanongoerekana varipo muvanhu vese.
Sezvo ivo vachivakirwa pazviitiko zvega, ivo vanowanzo kuve ruzivo rwekuzviisa pasi uye havadi kuongororwa. Ivo vanozadzwa nemanzwiro, maitiro uye tsika dzemunhu wega wega kunyanya, zvichibva paruzivo uye nezviitiko zvavanowana muhupenyu hwavo hwezuva nezuva. Idzo zivo dzakakurumbira dzinowanzo tenderedzwa kubva kuchizvarwa kuenda kuchizvarwa. Semuyenzaniso:mashura senge: "katsi nhema dzinounza nhamo".
- Inogona kukubatsira: Empirical ruzivo
- Ruzivo rwehunyanzvi
Ruzivo rwehunyanzvi runoita ruzivo rwechiitiko cheicho chiitiko chinoitwa nemunhu mumwe kana vanhu vazhinji. Izvo zvakabatana neruzivo rwesainzi. Rudzi urwu rwezivo runowanikwa kuburikidza nekudzidza kana ruzivo uye runogona kutapurirwa kubva kuchizvarwa kuenda kuchizvarwa. Semuyenzaniso: uyel kushandiswa kweiyo lathe mumaindasitiri; kuchenesa injini yemotokari.
- Ruzivo rwechitendero
Ruzivo rwezvitendero ndiyo seti yekutenda iyo yakavakirwa pakutenda nedzidziso yekuziva uye kutsanangura zvimwe zvezvinhu chaizvo. Iyi seti yezivo inowanzoendeswa kubva kuchizvarwa kuenda kuchizvarwa uye inoumba zvitendero zvinoumba hwaro hwezvitendero zvakasiyana. Semuyenzaniso: Mwari akasika nyika mumazuva manomwe; iyo Torah ibhuku rekufemerwa kwaMwari. Ruzivo rwezvitendero runowanzoisa zvarinotenda pakuvapo kwemunhu ari pamusoro kana huMwari.
Ruzivo urwu harudi kunzwisiswa zvine musoro kana zvechokwadi, nekuti zvinotorwa sechokwadi nevose avo vanoti chimwe chitendero. Ivo vanopindura mibvunzo senge kusikwa kwenyika, kuvapo kwemunhu, hupenyu mushure mekufa.
- Ruzivo rwehunyanzvi
Ruzivo rwehunyanzvi ndirwo rwunoitwa rondedzero yeiyo chaiyo yezvinhu, pasina kutsvaga chikonzero chekuitsanangura. Ruzivo urwu rwakasiyana uye nderwega. Ivo vanoratidzira manzwiro uye nzira yekuzviisa pasi yemunhu wega wega kuti aone uye nekukoshesa zvakavakomba. Semuyenzaniso: nhetembo, mazwi erwiyo.
Icho ruzivo runoshandisa hunhu hwega uye simba rekutapurirana kwemunhu wega wega. Izvo zvinoitika kubva paudiki uye zvinogona kuchinja nekufamba kwenguva.
- Enderera ne: Zvikamu zveruzivo
